Həbib Rəhimoğlu

SİLİNMƏZ ADLAR,
SAĞALMAZ YARALAR

 

MÜNDƏRİCAT

Müəllif haqqında

Ön söz

AZƏRBAYCANLILAR ERMƏNİSTAN SSR ƏRAZİSİNDƏ

ERMƏNİSTAN RESPUBLİKASI ADLANAN ƏRAZİDƏ AZƏRBAYCANLILAR YAŞAMIŞ KƏNDLƏR

Ermənistan SSR-də azərbaycanlılar yaşamış rayonlar

CƏDVƏLLƏR

XƏRİTƏLƏR

ERMƏNİSTAN SSR ƏRAZİSİNDƏ AZƏRBAYCANLILAR YAŞAMIŞ KƏNDLƏRİN RAYONLAR ÜZRƏ TƏSNİFATI

SON SÖZ ƏVƏZİ

 

 

1826-1828-ci illərdə dağıdılmış azərbaycanlı kəndlərin siyahısı

Qırxbulaq mahalında 32 kənd, o cümlədən İynədüz, Qara­qala, Gedərgöl, Kuzəçik, Güllücə, Qaraceyran, Tecərabad, Bə­zəkli, Arzap, Norinus, Damçil, Katikut, Quylu, Qızqala, Tez­xarab, Babacur, Damagirməz, Dəlləkli, Kəngan, Göygilisə, Yayğı, Qızılqala, Çobangərəkməz, Azaklar, Muradtəpə, Arzni;
Zəngibasar mahalında 8 kənd: Həsənağa, Sinnik, Qaracalar, Ozanlar, Dercan, Yenikənd, Cəfərabad, Bəhbudabad;
Gərnibasar mahalında 48 kənd, o cümlədən Məsimli, Tay­tan, Bayraməligışlağı, Qulaqsis, Zöhrablı, Kürdkəndi, Şafıabad, Qırbuzovand, Baş Gərni, Mürzük, Eyranis-ulya, Burduk, Ger­qaç, Gilanlar sufla, Molla Əhməd, Kakavus, Şəhriyar, Şoqaib, Eyranis-sufla, Kərpicli, Abdallar, Kurba-qala-ulya, Kurba-gala-­sufla, Artuz, Yappa, Əlimərdan, Əliqırağı, Ellicə,Buralan, Sul­tantəpə, Əzizli, Əli-Sorki, Gelokənd, Qarahacılı, Xıdırlı, Ədatlı, Taraşgöy, Əliqızıl, Bulaqbaşı, Bayraməlikənd, Purçə, Imam­verdi qalası, Tərəkəmələr;
Vedibasar mahalında 33 kənd: Reyhanlı, Şirazlı, Qaralar, Saray, Çatqran, Qarabağlar-sufla, Qarabağlar-ulya, Tala-savan, Şahbazlı, Zəncirli, Pünnüt, Şorsu, Daşnov, Həsəngala, Cəfərli, Örtük, Vəlican, Keşəkli, Abbasabad, Əliqızıl, Muradabad, Əliabad, Əliqırağı, Gündük, Baxçacıq, Xemut, Qızılverən, Zimmi, Musacıq, And, Qazançı, Xosrov, Haxs;
Dərəkənd-Parçenis mahalında 8 kənd: Qaraqoyunlar, Kiti, Sürməli, Aşıq Hüseyn, Qarabulaq, Qaraqala, Çaldağ, Qazıga­paran;
Saatlı mahalında 5 kənd: Xəlil qışlağı, Armenkövşəni, So­filər, Mirzəxan, Başqışlağı;
Talin mahalında 35 kənd, o cümlədən, Ağyanlı, Siçanlı Na­dirxanlı, Pirmələk, Sutukulan, Ağakiçik, Mazarçik, Pirtikan, Qaraqala, Çiçəkli, Pusağan, Çaltəpə, Mustuxlu, Qoruq, Para­kənd, Daşqala, Çortulu, Baburlu, Sadeqli, Zərincə, Aşağıdə­mirçili, Sabunçular, Kilikyataq, Kalaş Bəy-qulası, Bəhlul kən­di, Böyük Qızılqala, Göyərçin;
Sərdərabad mahalında 9 kənd: Rəncbər, Cəfərxan, Dövlə­tabad, İtkoy, Abdulabad, Fatabad, Molla Bədəl, Kəçili, Xam;
Karpibasar mahalında 12 kənd, o cümlədən, Timur xan ka­lani, Ağrəmir, Qaraqışlaq, İnəkli, Sapanis, Arpaqavasik, Xaça­bağ, İlançalan, Anberd;
Abaran mahalında 60 kənd, o cümlədən, Qotur, Tezxarab, Şabanlı, Xaçbulaq, Qəzənfər köhnə, Bitli, Əmirli, Yarbaş, Mə­mişkənd, Qarabulag, Hamamlı, Qurdalı, Cancik, Cilgöl, Şahqu­luolan, Porsuxlu, Comuşlu, Ayrıbulaq, Muncuxlu, Pembak, Günbaz, Sibitaq;
Dərəçiçək mahalında 33 kənd, o cümlədən, Seank, Kiçik Ördəkli, Alapapax, Barat, Qonaggörməz, Eşşəkquduran, Ço­bangölü, Keğac, Maman, Aydın, Şəkərbaşı, Misxana, Sutuku­lan, Çiçəkli, Pirpalıd, Zeynalağa;
Göyçay-Göycə mahalında 90 kənd, o cümlədən, Buğdatəpə, Hacı Mumuxan, Allahverdibəy, Üçtəpə, Kərimkənd, Yuxarı Altuntaxt, Aşağı Altuntaxt, Dəmirçi Poğas, Əyricə, Atdaş, Ax­saxtauz, Karavansaray, Qasımbaşı, Mədinə, Baş Gözəldərə, Xançığazoğlu, Qızılkilsə, Böyükağa, Ağ Kilisə, Göyçay, Sulta­nəli, Satan Ağac, Karvansaray, Kərimağakənd, Kama­sar, adları unudulmuş daha 40 kənd;
Dərələyəz mahalında Əzizbəyov və Yeğeqnadzor rayonla­rında - 46 kənd, o cümlədən, Gilliyatağ, Auş, Tamaşalıq, Bo­yadərə, Miraux Qışlağı, Pana Qalası, Vartapul, Mozrov, Kənd­zak, Aşağı Cani, Yuxarı Cani, Qaraqala, Vank, Aysası, Qala­sar, Qoşavənğ, Çomali, Cəfərli, Kömürlü, Baxçacıq, Ruqirt, Qorçubağ, Qulubağ, Hortun, Muğancıq, Reyta, Çırağoğlukənd, Qindivas, Quşçu, Bilək, Paşaduz, Girəgəzər.
Yuxarıda adları çəkilən kəndlərin siyahısına 1826-1828-ci illərdə dağıdılmış, Türkmənçay müqaviləsindən dərhal sonra crmənilərlə nıəskunlaşdırılan 105 kəndin adı daxil edilməmiş­dir. Bu məlumatlar İ.Şopenin məlum əsəri əsasında hazırlanmışdır. Yuxarıda adları qeyd olunan kəndlərin az bir hissəsi sonra­dan bərpa olunmuşdur.
  Bunlardan başqa İrəvan xanlığının Şərur mahalında 28 kənd, Naxçıvan xanlığında 48 kənd və Sürməli mahalında da 28 kənd dağıdılmışdır.
1826-1828-ci illərdə müharibə zamanı yerlə-yeksan edilən kəndlər bütünlüklə azərbaycanlılar yaşayan kəndlər olmuşdur. Tabiidir ki, ermənilər yaşadıqları kəndə heç vaxt türk mənşə­li ad verməzdilər. İmkanları olan kimi kəndlarin adlarını də­yişdirər, ermənilaşdirərdilər. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, Çar Rusiyasının hakim dairələri kəndlərin adlarının dəyişdirilməsi­nə imkan verməmişdilər. Nadir hallarda çar ailəsi üzvlərinin adlarını əbədiləşdirmək üçün dəyişikliklər edilmişdir. Azər­baycanlılar yaşamış kəndlərin adlarının dəyişdirilməsi kampa­niyası 193I-ci ildən başlamış, 199I-ci ildə başa çatdırılmışdır.